Borgerhout zorgt voor duiding bij koloniaal erfgoed 

Vanuit de lokale erfgoedwerking ‘Littekens van Borgerhout’ werd gefocust op gevoelig erfgoed, dat al dan niet zichtbaar aanwezig is in het straatbeeld. Na de nieuwe gedenksteen in 2023 die de slachtoffers van de kolonisatie herdenkt, volgt nu extra duiding bij verschillende straat- en pleinnamen die verwijzen naar een koloniaal verleden. 

Resultaten inspraaktraject 

Tussen 2022 en 2023 ging het district in dialoog met zijn inwoners. Wat is de toekomst van die verwijzingen naar koloniaal erfgoed? Moet het district die verwijderen, behouden en/of duiden? Via historische informatie op de website, gegidste rondleidingen en gesprekavonden was er ruimte voor dialoog, maar ook inspraak. De meningen waren uiteenlopend, maar de grootste voorkeur lag bij duiding. 

Districtsschepen voor cultuur en erfgoed, Aïssatou Cissé, licht toe:

“Ik ben heel trots dat we vandaag nog een resultaat van dit traject kunnen toelichten! Ongeveer een jaar na de onthulling van de nieuwe gedenksteen tegen het districtshuis – die de slachtoffers van de kolonisatie herdenkt –, plaatsen we nu vijf infobordjes op evenveel locaties in Borgerhout. Elk infobordje geeft extra informatie over de plaatsnaam in kwestie; wie was de persoon, wat is de link met het koloniaal verleden, wat weten we nu...  Om deze vijf plekken te verbinden, kunnen mensen een gratis wandeling in de Erfgoedapp van Faro volgen. Dit kan op eigen tempo en is heel makkelijk via de QR-code op de bordjes.”  

Infobordjes op vijf locaties  

Op vijf relevante locaties in Borgerhout verschijnt een infobordje dat meer duiding geeft bij de persoon of personen waarnaar de plek vernoemd is. Het infobordje op het Moorkensplein verwijst dan weer naar twee objecten in de onmiddellijke omgeving. Een overzicht: 

• Moorkensplein: duiding bij twee monumentale gedenkstenen op het districtshuis ter nagedachtenis aan enerzijds Borgerhoutse kolonialen (1949) en anderzijds slachtoffers van de kolonisatie (2023). 
• Vinçotteplein: duiding bij de persoon Thomas Vinçotte (beeldhouwer) en de rol van koloniale propaganda.  
• Krugerplein: duiding bij de personen Paul Kruger, Louis Botha, Pieter Arnoldus Cronjé, Koos De La Rey en Christiaan Rudolf de Wet (militaire leiders tijdens de Zuid-Afrikaanse Boerenoorlogen). 
• Monseigneur Van Goethemplein: duiding bij de persoon Eduard Van Goethem (missionaris verbonden aan een Borgerhoutse congregatie) en de rol van missionarissen in Congo.  
• Luitenant Lippenslaan (Te Boelaerlei): duiding bij de personen Joseph Lippens en Henri De Bruyne (militairen in het koloniale leger).   

Districtsburgemeester Mariam El Osri beaamt het belang van deze duiding in het straatbeeld: 

“Bewoners of voorbijgangers weten vaak niet wat de herkomst is van een straat- of pleinnaam, terwijl het soms toch ook om gecontesteerde personen gaat. Naast de extra duiding bij de verwijzingen naar het Belgisch-Congolees koloniaal verleden, krijgt ook het Krugerplein een infobordje over de plaatsnamen die verwijzen naar de Zuid-Afrikaanse Boerenoorlogen. Als district zijn we niet bevoegd om deze plekken van naam te veranderen, en op zich ook niet altijd de beste optie. Onze geschiedenis heeft ook een plek in het heden en de toekomst. Door ze te verwijderen wissen we een deel en het is juist cruciaal om daaraan herinnerd te worden, en daar lessen uit te trekken. Wat we wel kunnen doen – en dat sluit ook aan bij het inspraaktraject - is informatie toevoegen. Via deze infobordjes bieden we dus meer historische informatie maar wel gekaderd in een hedendaagse context.” 

Districtsschepen voor diversiteit Ben van Duppen, tot slot:

“Borgerhout is een thuis voor heel veel verschillende mensen. Dus hoe inclusiever onze publieke ruimte, hoe beter. Na de nieuwe gedenksteen die de slachtoffers van de kolonisatie herdenkt, hebben we nu deze permanente infobordjes en de digitale wandeling in de Erfgoedapp als extra duiding bij dit gevoelig verleden. Daarnaast blijven we ook de (door Expeditie De Stad) gegidste wandeling koloniale littekens in Borgerhout gratis organiseren onder meer op Erfgoeddag en tijdens het wandelaanbod voor 55-plussers.”  

Op 9 mei is het Decolonial Europe Day en kan je om 10 uur de gratis rondleiding langs koloniale littekens in Borgerhout volgen. Plaatsen zijn beperkt, dus graag inschrijven via cultuurantenne.borgerhout@antwerpen.be ​ of bel 03 338 18 14. Vermeld zeker je volledige naam, postcode, gsm-nummer en het aantal personen.